Deze week gaat de Stichting Iepenwacht Fryslân (SIF) weer van start met de jaarlijkse controle om zieke iepen op te sporen. Gauke Dam spoort ze op, maar kan ook wel wat hulp gebruiken. We vragen hem waar je op moet letten en wat de oplossingen zijn om besmettingen te voorkomen.
Waar komen iepen voor?
“Ze staan in heel Fryslân, maar zoom je in op De Fryske Marren, daar staan er juist heel veel. In Joure hebben we een hele verzameling aan soorten staan bij de afrit Joure-West. Dat heet het Iepenarboretum. Ik denk dat daar wel 35 verschillende soorten staan. Van elke soort staan daar twee stuks.”
Wat is de Iepsykte?
“Het is een schimmel die wordt overgebracht door de iepenspintkever. Deze vliegt door de lucht. Iepen geven een lucht af waar deze kevers op afkomen. Daardoor worden de bomen geïnfecteerd. Een geïnfecteerde boom kan de ziekte vervolgens ook weer overgeven aan andere iepen. Het is dus zeer besmettelijk.”
“Er is een middel tegen deze ziekte, DutchTrig. Dat helpt vooral bij een hoog percentage zieke iepen. Bij een percentage boven de tien proecent helpt het dan als je monumentale bomen injecteert. Ze krijgen dan betere bescherming. In Fryslân hebben we de waarden teruggebracht naar ongeveer één procent, dus dat middel helpt dan niet meer.”
Hoe werkt de SIF?
“We zijn gelieerd aan deelnemers. Dat zijn gemeenten, Rijkswaterstaat, de Provincie en natuurbeschermingsorganisaties. Particulieren in een gemeente die lid is van de SIF, kan zich melden bij ons indien hij het vermoeden heeft dat er een zieke iep aangetroffen is. Er komt dan een inspecteur langs. Is de iep ziek, dan wordt deze kosteloos voor de particulier weggehaald. Het komt dus op beleid aan. We moeten opsporen, controleren en zieke bomen zo snel mogelijk de boom weghalen.”
Als de boom is opgehaald wordt hij door de SIF versnippert. Dat klinkt heel wreed, maar daar zit volgens Gauke een logische verklaring achter. “Wij doen niet aan het rooien van bomen, maar aan het bestrijden van ziekten. Mocht het hout bij iemand op het erf komen, dan kan alsnog de iepenspintkever haar eitjes leggen en blijft het gevaar van verspreiding.”
Zijn er geen resistente iepen?
“De ziekte kwam in 1917 naar Nederland. Elke dorp in Fryslân stond toen vol met die bomen. In de loop der jaren is er onderzoek gedaan om tot de ontwikkeling van resistente soorten te komen. Die zijn er nog wel, maar uiteindelijk zijn dat geen inheemse bomen. We weten dus niet wat voor invloed dat heeft op de biodiversiteit.”