In Follega wordt op zaterdag 28 juni een gedenksteen onthuld ter nagedachtenis aan de zeven bemanningsleden van een Britse Avro Lancaster, die in december 1943 boven het dorp werd neergeschoten.
In de nacht van 16 op 17 december 1943 vertrok een formatie van Britse bommenwerpers, waaronder de Lancaster JA 853 MG-L, richting het zwaar verdedigde Berlijn. Het toestel maakte deel uit van een missie van de Royal Australian Air Force, waarbij veel Australische militairen betrokken waren. Aan boord bevonden zich zeven bemanningsleden: vijf Australiërs, onder wie piloot Wallace Watson, en twee Britten.
Het toestel werd rond 18:05 uur boven Follega onderschept door Duitse nachtjagers die waren opgestegen vanaf de vliegbasis in Leeuwarden. Kort daarna werd het vliegtuig neergeschoten en stortte het neer bij een boerderij aan de rand van het dorp. Geen van de inzittenden overleefde de crash.
Vijf graven, twee vermisten
Van de zeven bemanningsleden werden vijf lichamen geborgen en later begraven op de Oude Begraafplaats in Lemmer, op het gedeelte dat wordt onderhouden door de Commonwealth War Graves Commission. De piloot Wallace Watson en de radiotelegrafist bleven vermist; hun stoffelijke resten zijn nooit teruggevonden.
Harm Vollema uit Lemmer heeft veel kennis over de gebeurtenis en is nauw betrokken bij de totstandkoming van het monument.
“De Lancaster kwam met grote snelheid naar beneden en is waarschijnlijk grotendeels verbrand of in stukken uiteengeslagen bij de impact,” aldus Harm Vollema. “We weten dat er lange tijd geen mogelijkheid was om een volledig onderzoek op de rampplek te doen, zeker niet in oorlogstijd. Dat maakt het extra bijzonder dat er nu alsnog een gedenkplek komt.”
Persoonlijk initiatief
De aanleiding voor het monument kwam van een onverwachte hoek: het nichtje van piloot Wallace Watson, die na het zien van verschillende herdenkingsplekken in Friesland voor andere omgekomen bemanningsleden besloot zich in te zetten voor een blijvend aandenken aan haar oom en zijn kameraden.
“Ze vond het schrijnend dat Wallace en zijn bemanning geen specifieke plek hadden waar ze werden herdacht,” vertelt Vollema. “Met hulp van historici, de gemeente De Fryske Marren en de IJB Groep is er nu toch een tastbaar eerbetoon gekomen.”
Gedenksteen bij de rampplek
Op zaterdag 28 juni wordt de gedenksteen officieel onthuld in een parkje in Follega, dat grenst aan de boerderij waar het toestel in 1943 neerstortte. De locatie is zorgvuldig gekozen om zo dicht mogelijk bij de historische plek te blijven. Er zullen onder meer nabestaanden, lokale bestuurders, historici en geïnteresseerden aanwezig zijn bij de ceremonie.
De onthulling is niet alleen een moment van herinnering, maar ook van erkenning. “Zeven jonge mannen, duizenden kilometers van huis, lieten hier het leven in dienst van de vrijheid,” zegt Vollema. “Met dit monument geven we hen de plek in onze herinnering die ze verdienen.”