Het Ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer wordt deze week drie keer onder stoom gebracht. Niet omdat er sprake is van extreem hoog water, maar voor trainingsdoeleinden. “Dit is it klopjende hert fan it wetterbehear yn Fryslân, ik bin wol grutsk om hjir te wurkjen.”
Het is dinsdagochtend 9.00 uur, aan de voorzijde van het Woudagemaal stoomt het volop: de ketels die de techniek uit 1920 in beweging moeten brengen worden op temperatuur gebracht. Op het moment dat het Woudagemaal eenmaal draait is er van het stoomspektakel niks meer te zien.
Is er zoveel neerslag gevallen dat het gemaal nu moet draaien? Het antwoord: Nee, de reden dat het gemaal drie dagen lang wordt opgestart en aan het eind van de dag ook weer wordt afgesloten, is voor trainingsdoeleinden. Deze trainingen worden twee keer per jaar gehouden.
“Dit is in âlde technyk”, vertelt Sebastiaan Tuinstra, hij is gemaalchef op het Woudagemaal. “De technyk die brûkt wurdt is net iets dat minsken alle dagen dogge. Sy wurkje by Wetterskip Fryslân, mar yn oare funksjes.”
Kennis op peil houden
“Mei dizze training soarchje wy derfoar dat de kennis fan dizze minsken goed bliuwt. Yn sa’n wike as dizze kinne se allegear wer eefkes sjen hoe dat it krekt wurket.”
Het belangrijkste in het maalproces is volgens Tuinstra het opstarten van het gemaal. “Dêrom dogge wy it gemaal dizze trije dagen eltse dei oan en út. Yn totaal wurde dizze dagen tweintich minsken fan it wetterskip oplieden.”
Levend stukje werelderfgoed
Het Woudagemaal is gebouwd in 1920 en eigendom van Wetterskip Fryslân. Bij extreem hoogwater wordt het gemaal nog steeds ingezet om het overtollig water vanuit Fryslân in het IJsselmeer te pompen.
In de loop van de vorige eeuw kreeg het Woudagemaal versterking van het elektrische Hooglandgemaal in Stavoren. Al ruim 25 jaar staat het Ir. D.F. Woudagemaal op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
Ieder zijn eigen taak
Veel moeilijkheden zijn er tijdens de training verder niet te verwachten volgens de gemaalchef. “Eltsenien hat syn eigen plakje en syn eigen taak. As elkenien sich harren der oan hâldt dan komt it wol goed.”
Bij hoog water wordt er gewerkt met drie zogeheten wachten, elk bestaande uit vijf personen. “We starte altyd op mei twa wachten tagelyk, dus mei tsien man, mar as it ien kear draait dan binne der fiif man oan it wurk, plus in oantal minsken yn de deitsjinst.”
Opstartproces
In de trainingsweek worden de ketels al op maandag gevuld met koud buitenwater, zodat het water vast wat op kan warmen en de machines ook vast wat kunnen voorverwarmen. “Op tiisdei starte we dan de masines op, as alles dan ien kear draait kin it gemaal iepen foar publyk.”
Bezoekers kunnen met een gids het gemaal in, waar ze tekst en uitleg krijgen over de geschiedenis, architectuur en de werking van het gemaal. “Specifiek deze drie dagen kunnen ze zien hoe de stokers en machinisten aan het werk zijn. En natuurlijk de machines die aan het draaien zijn”, zegt Sigrid Weitenberg van Wetterskip Fryslân.
Tuinstra is er trots op dat hij in het Woudagemaal werkt. “It is krekt sa’n klokje dat draait, it klopjende hert fan it wetterbehear yn Fryslân. De technyk dy’t we hjir brûke, wurdt nearne mear tapast, it is moai om dat hjir yn eare te hâlden.”
